Przyczyny sięgania po alkohol i inne substancje psychoaktywne przez młodzież i młodych dorosłych mogą być różne, w dużej mierze są jednak związane z wiekiem.

Okres dojrzewania i wchodzenia w dorosłość jest trudnym czasem, momentem buntów i sięgania po rzeczy zakazane. Sięganie po alkohol lub inne środki odurzające może być próbą ucieczki, być związane z chęcią doznania nowych wrażeń, szukaniem własnego ja, ciekawością oraz myśleniem, że pozwoli to uwolnić się od stresu i poczucia napięcia lub lepiej radzić sobie z codziennością, może mieć bezpośredni związek z przeżywaniem osobistych problemów lub presją grupy rówieśniczej.

Na podstawie dostępnej literatury można stwierdzić, że młodzi ludzie najbardziej zagrożeni uzależnieniem odznaczają się charakterystycznymi cechami: słabe kompetencje szkolne, niska samoocena, zaburzenia komunikacji interpersonalnej, obniżona zdolność radzenia sobie ze stresem i lękiem, niska sprawność w podejmowaniu decyzji (Koczaska-Siedlecka, 2009)

Za osoby szczególnie zagrożone używaniem narkotyków uznaje się (NICE 2017): • osoby znajdujące się w określonych grupach ryzyka (opisanych poniżej) • osoby, których sytuacja osobista zwiększa ryzyko sięgania po narkotyki (opisane poniżej) • osoby stosujące narkotyki lub inne substancje psychoaktywne od czasu do czasu • osoby, które regularnie nadużywają innych substancji psychoaktywnych takich jak alkohol.

Możemy wyodrębnić następujące grupy ryzyka i sytuacje związane ze zwiększonym ryzykiem używania alkoholu i innych substancji psychoaktywnych (na podstawie wytycznych brytyjskich RGCP „Practice standards for young people with substance misuse problems” (2012) oraz National Institute of Health and Care Excellence (NICE, 2017):

– młodzież i młodzi dorośli znajdujący się pod opieką instytucjonalną

– młodzież i młodzi dorośli, którzy zostali wyrzuceni ze szkół

– osoby przejawiające zachowania antyspołeczne, sprawcy przestępstw, osoby przebywające w środowiskach przestępczych

– młodzież, która jest pod opieką kuratora

– młodzież z rodzin, w których członek rodziny używa substancji psychoaktywnych

– młodzież z problemami w nauce, osoby z zaburzeniami rozwojowymi takimi jak np. ADHD, osoby z zaburzeniami psychicznymi

– osoby trafiające na izby przyjęć lub do innych miejsc udzielania pomocy z urazami, uczestnicy wypadków  osoby bezdomne

– osoby, które w przeszłości stosowały już alkohol i inne substancje psychoaktywne

– osoby przebywające w środowiskach, w których osoby z ich otoczenia używają alkoholu i innych substancji psychoaktywnych (szkoły, dyskoteki, bary, akademiki, pozostałe skupiska młodzieży)

– osoby, które zgłaszają się często po pomoc z dolegliwościami/infekcjami intymnymi lub poszukujące metod antykoncepcji postkoitalnej

– osoby, u których widoczna jest zmiana zachowania, która może wynikać ze stosowania alkoholu i innych substancji psychoaktywnych.